Stichting Behoud Stad, Natuur en Landschap Rijnland

 

Uit het 

‘Wij willen geen brekers meer zijn’

Wethouder John Steegh wil bereikbaarheid met respect voor de stad verbeteren

DOOR BINNERT GLASTRA
Parkeergarages, een tramnetwerk, ringwegen en fietstunnels. De gemeente Leiden heeft het bereikbaarder maken van de stad in een stroomversnelling gegooid en er gaan honderden miljoenen euro's inzitten. De belangrijkste onderdelen van het plan vindt u op deze pagina. Omdat het allemaal met elkaar samenhangt, zijn alle plannen gebundeld in de Kadernota bereikbaarheid, die sinds deze week ter inzage ligt. Verkeerswethouder John Steegh (GroenLinks) legt uit waarom de gemeente het allemaal nodig vindt.

"Leiden hangt aan elkaar van onafgemaakte verkeersprojecten. De Burggravenlaan en de De Sitterlaan gaan van niks naar nergens, de Schipholtunnel komt uit op het belastingkantoor, de Herengracht zou een vierbaans autoweg worden, de Hooigracht zou rechtdoor getrokken worden naar de Marnixstraat en ga zo maar door. Er zijn wel kleine stukjes van die plannen uitgevoerd, daarom is de Hooigracht nu de doorgaande route door de stad, maar het hele verkeerscirculatieverhaal is nooit afgemaakt. En dat is maar goed ook".

Een belangrijke achterliggende gedachte van het plan is, de binnenstad autoluw te maken. Dat moet het terrein worden van fietsers en voetgangers. De gemeente wil dat alleen bewoners en leveranciers van winkels er nog gemotoriseerd komen. Als alles klaar is, is er een ringstructuur met lussen naar het centrum. Auto's kunnen richting centrum rijden, maar worden vanaf daar weer terug geleid. De binnenstad doorkruisen wordt onmogelijk.

"Het gaat er dus niet om, die oude plannen alsnog uit te voeren. Dat waren megalomane plannen. Toen was het ook wel de bedoeling een ring te maken, maar veel dichter bij het centrum. Die zou bijvoorbeeld dwars door de Hogewoerdsbuurt zijn gegaan, waarvoor tig huizen zouden moeten worden afgebroken. Nu hebben we meer respect voor de structuur die de stad van oudsher heeft en we willen daar ook gebruik van maken. Dat is het essentiële verschil, wij respecteren dat de stad nu eenmaal zo in elkaar zit. We hebben nu een bereikbaarheidsplan gemaakt voor de hele agglomeratie dat, vergeleken met toen, bestaat uit het plegen van kleine chirurgische ingrepen. Zoals chirurgen geen slagers meer zijn, willen wij geen brekers meer zijn."

Die kleine ingrepen kosten wel een kwart miljard euro. En dat is voor de hoofdonderdelen van het plan. Van veel kleinere onderdelen is nog niet bekend wat ze zullen kosten. Volgens critici is de gemeente bezig zichzelf aan de financiële afgrond te brengen. "Met de kennis van nu kunnen we dit financieel aan, wordt dit hele pakket helemaal uitgevoerd. We hebben de centen helemaal rond. Dit keer hebben we getekend en gerekend tegelijk, dat is een belangrijk verschil met de plannen van vroeger. Als je het omrekent, is dat kwart miljard ook maar een fractie van wat ze omgerekend destijds hadden willen uitgeven."

Steegh wijst er ook op, dat het hard nodig is, dat de gemeente investeert in de bereikbaarheid van de stad. Nog langer wachten is volgens hem enkel uitstel van executie. En hoe langer Leiden wacht, des te duurder wordt het volgens hem de problemen op te lossen. "De stad is in hoge mate onbereikbaar. Probeer maar eens in de auto in oostelijke richting de stad uit te komen. Er is hartstikke slecht openbaar vervoer en verkeersveiligheid is voor de fietsers het grootste probleem. De stad krijgt ook een slecht bereikbaarheidsimago en dat raakt het economisch potentieel van de stad. Door dat imago blijven bezoekers en bedrijven weg."

‘Zwijgerlaan’ deels de grond in

De Willem de Zwijgerlaan in Leiden-Noord is de eerste weg die grondig wordt veranderd. Voorbereidend werk is al begonnen. Het echte werk begint naar verwachting in april en is als het goed is in 2012 klaar. De weg wordt zo aangepast dat er meer verkeer overheen kan en krijgt op twee plaatsen een tunnel.

Eigenlijk staat dit project los van het nieuwe verkeersplan. De Willem de Zwijgerlaan moest hoe dan ook op de schop. De weg zit vol hobbels en gaten. Bovendien rijdt er meer verkeer dan de weg eigenlijk aankan en is de verwachting dat er in de toekomst alleen maar meer auto's komen. De gemeente wilde ook af van de situatie dat de Willem de Zwijgerlaan Leiden-Noord in twee delen snijdt en eenheid in de wijk daardoor verloren gaat.

Dat laatste wordt opgelost door de weg op twee plaatsen te verdiepen en er overheen te bouwen. De eerste van die zogeheten overkluizingen komt bij de wijk Nieuw Leyden. Deze wordt groen ingericht en sluit aan op het park Tuin van Noord. Aan de noordkant van de overkluizing komt een nieuwe moskee, bouwt het Stedelijk Gymnasium een tweede vestiging en zijn kantoren gepland.

Ook bij De Kooi gaat de Willem de Zwijgerlaan een tunnel in. Het is de bedoeling dat daar bovenop flink gebouwd wordt. In combinatie met een complete verbouwing van het Kooiplein - waarover de gemeente binnenkort meer duidelijkheid denkt te geven - moet er een 'centrum buiten het centrum' komen.

Als hij klaar is, vormt de Willem de Zwijgerlaan de noordelijke verbinding in de nieuwe stadsring. Het project kost zo'n 44 miljoen euro, wat grotendeels betaald wordt met de nieuwbouwplannen in Leiden-Noord. De aanleg gebeurt in twee fasen. De eerste fase bestaat uit het verleggen van de Gooimeerlaan en het kruispunt ter hoogte van de Sumatrastraat- IJsselmeerlaan.

Dan kan het autoverkeer redelijk ongehinderd doorrijden. Dat is anders in de tweede fase, tijdens de bouw van de overkluizingen. Dan wordt de weg over een groot deel versmald tot één rijstrook aan beide kanten.

Centrumverkeer naar ringweg

Een belangrijk onderdeel van het nieuwe verkeersplan is de Leidse stadsring. Gedeelten daarvan liggen er al, de Willem de Zwijgerlaan en de Churchilllaan. Op tafel ligt nu het plan voor het oostelijk deel. Deze komt in het verlengde van de Kanaalweg en moet van daaruit aansluiten op de Willem de Zwijgerlaan.

De eerste stap daarin is een gelijkvloerse kruising met de Hoge Rijndijk en een brug over de Nieuwe Rijn naar De Waard. Als het de gemeenten Leiden en Leiderdorp lukt nog 25 miljoen euro te vinden, wordt een tunnel aangelegd tussen De Waard en de Zijldijk. Via de Rietschans in Leiderdorp is oostelijke ringweg dan compleet.

Komt dat geld er niet, dan gaat ringwegverkeer voor de ene richting de Leidse Sumatrastraat gebruiken en voor de andere richting de Leiderdorpse Zijldijk. De bedoeling is, dat veel van het huidige Hooigrachtverkeer deze route gaat gebruiken. Voor de Sumatrastraat-Zijldijk-variant heeft de gemeente Leiden de benodigde 101 miljoen euro al gevonden. Van dit geld worden ook de kruising met Hoge Rijndijk en de brug bekostigd.

Een simpele variant van het eenrichtingscircuit  komt er tijdelijk als er nog geen tunnel is op het moment dat in de Hooigracht de RGL wordt aangelegd. Volgens de huidige planning is dat tussen 2015 en 2017. Als het tunnelgeld er daarna nog niet is, maar als dat wel lijkt te gaan lukken, kan het langer duren. Op lange termijn wil Leiden ook een betere ringweg in het westen aanleggen. Nu fungeren de Dr. Lelylaan, Haagsche Schouwweg en PIesmanlaan als zodanig en daarom is er geen haast bij. Een tracé voor de ringweg-west is nog niet bepaald, maar het zal waarschijnlijk in de buurt van het spoor richting Den Haag komen te liggen. Gedacht wordt bijvoorbeeld aan het verlengen van de Schipholweg of een weg tussen Plesmanlaan en Dr. Lelylaan.

Als het nieuwe verkeersplan helemaal wordt uitgevoerd, is de bereikbaarheid van Leiden straks als een spinnenweb met drie ringen. In het centrum zijn dan als het goed is, nauwelijks nog auto's te vinden.
Van binnen naar buiten is de eerste ring de 'parkeerring'. Direct om het winkelgebied liggen parkeerterreinen en -garages, waarvan de belangrijkste de Morspoort, Kaasmarkt, Albert Heijn-Hooigracht, Haagweg (tot 2022) en Garenmarkt/Hoogvliet zullen zijn. Automobilisten worden via elektronische borden naar vrije plaatsen geleid, via de wegen langs de singels.
De tweede ring is de 'stadsring'. Dit zijn de hoofdwegen voor Leids verkeer: de Willem de Zwijgerlaan, de nog aan te leggen ringweg-oost, de Churchililaan, de Dr. Lelylaan, de Haagsche Schouwweg en de PIesmanlaan. De laatste drie worden mogelijk nog vervangen door een ringweg-west. De Hooigracht gaat dicht voor doorgaand verkeer.
De buitenring ten slotte, bestaat uit drie snelwegen: A4. A44 en de aan te leggen Rijnlandroute. Aangezien in het noorden van Leiden geen snelweg ligt of komt, hoort de Willem de Zwijgerlaan niet alleen bij de stads- maar ook bij de buitenring. Langs de A4 en de A44 wil de rijksoverheid mogelijk parallelwegen voor lokaal verkeer aanleggen. Daarover bestaat echter nog geen zekerheid.
De huidige uitvalswegen van Leiden verbinden de ringen met elkaar, zoals bijvoorbeeld de Lammenschansweg en de Hoge Rijndijk. Vanaf de Rijnlandroute zijn twee aftakkingen naar leiden voorzien. Ook openbaar vervoerlijnen lopen als spaken naar binnen. samenkomend bij station Leiden Centraal. Er komen drie of vier transferia op knooppunten van oven autoverkeer.

 

Binnenstad niet meer doorrijdbaar

‘Lussen’ en eenrichtingsverkeer

Om de binnenstad echt autoluw te kunnen maken, wil de gemeente de rijrichtingen veranderen op wegen langs en binnen de singels. Van de ene naar de andere kant van de stad rijden per auto kan daarna niet meer door het centrum. Dit circulatieplan wordt pas uitgevoerd als de Rijnlandroute klaar is.

Iemand die in het centrum wil zijn, stopt straks bij een parkeergarage aan de rand van het winkelgebied. De komende jaren steekt de gemeente 15 miljoen euro in parkeren. Dit gaat grotendeels naar de bouw van een grote parkeergarage bij de Morspoort. Tot 2020 is dat een tijdelijke met vijfhonderd plaatsen, bij de Marechausseekazerne. Daarna wordt het belastingkantoor gesloopt en komt er een met duizend plaatsen. Als die er is, kan het Stadsparkeerplan Leiden ((SSL) erheen verhuizen van het Haagwegterrein, waar bouwplannen voor zijn.

Om dit te kunnen betalen, verhoogt de gemeente vanaf dit jaar de parkeertarieven. Bovendien wordt het geld uit de parkeerautomaten voortaan alleen nog maar aan parkeren uitgegeven. Tot dusver ging 2 van de 5 miljoen euro parkeerinkomsten in de algemene pot.

De parkeergarages vormen de knooppunten in het verkeerscirculatieplan dat de gemeente Leiden in de maak heeft. Of eigenlijk: de obstakels. De garages zijn straks wel van meerdere kanten te bereiken, maar er langs rijden, kan vaak niet. Wie dat wel wil doen, zou door de garage moeten.

Morsweg en Zijlsingel krijgen eenrichtingsverkeer met de klok mee. Mogelijk dat de Morsweg zelfs helemaal voor autoverkeer wordt afgesloten als er een westelijke ringweg is aangelegd. Op de Turfmarkt wordt een knip gemaakt die doorrijden onmogelijk maakt.

De Hooigracht krijgt ook eenrichtingsverkeer. Komend vanaf de kruising met het Levendaal van zuid naar noord (tot aan de, parkeergarage bij Albert Heijn en komend vanaf de Langegracht, in de andere richting. De hele binnenstad wordt een 30 kilometerzone.

Het verkeerscirculatieplan is nog niet definitief. De gemeente gaat het nog verder onderzoeken en heeft daar ook nog ruimschoots de tijd voor. Het plan kan pas worden uitgevoerd als de Rijnlandroute in gebruik genomen wordt en dat is volgens de huidige planning in 2017.

Rijnlandroute essentieel in Leids plan

Hoewel het eigenlijk een rijksweg is, neemt de gemeente Leiden de Rijnlandroute die aan de zuidkant van de stad komt, graag op in het nieuwe verkeersplan. Sterker, het is een essentieel onderdeel. Als deel van de 'buitenring' kunnen daar de auto's naartoe die oost-west of west-oost rijden, maar niets in Leiden te zoeken hebben. Momenteel wurmt veel van dit verkeer zich door de stad omdat andere 'oversteken' tussen A4 en A44 te ver weg zijn.

Over de Rijnlandroute wordt al meer dan een halve eeuw gepraat. Er is zestig jaar geleden zelfs al eens met de aanleg begonnen. Het lijkt er nu op, dat de weg er ook echt komt. Over het meest geschikte tracé voor de weg wordt echter nog hevig gedebatteerd. De provincie Zuid-Holland en de gemeente Leiden geven de voorkeur aan een tracé ten zuiden van de wijk Stevenshof. De gemeente Voorschoten is hier fel op tegen omdat de weg dan dwars door het dorp komt. Recent is bepaald dat naast dit tracé, drie andere varianten worden onderzocht..

Allereerst is dat de zogeheten nulplusvariant. Dit omvat niet meer dan het aanpassen van bestaande wegen en moet altijd worden onderzocht bij een nieuwe weg, om een goede vergelijking te kunnen maken.

De twee andere tracés zijn behoorlijk anders en zijn bedacht door burgers die de Rijnlandroute absoluut niet door het groen willen zien gaan. Het gaat om de zogenoemde Churchill Avenue en het spoortracé. In de avenue wordt de Churchilllaan verbouwd tot een soort tunnel met nieuwe bebouwing erbij. Vergelijkbaar is Sijtwende bij Leidschendam-Voorburg.

Het spoortracé is een tunnel die voor een groot gedeelte onder het NS-spoor ligt dat van Leiden Centraal naar station Lammenschans loopt. Bij de Plesmanlaan komt hij weer boven.

 

RGL ruggengraat voor busribben

Gaan auto's in de toekomst rondjes rijden om de stad, het openbaar vervoer moet die rondjes als spaken van een karrenwiel doorsnijden. Op de grote snijpunten kunnen dan transferia komen, totaal drie of vier, van waaruit automobilisten verder de stad in kunnen. Mogelijk kan dat ook met de busjes van het Stadsparkeerplan Leiden (SSL).

Een belangrijke lijn is daarin de Rijn Gouwe Lijn (RGL). Recent hebben gemeente en provincie overeenstemming bereikt over de deze sneltram die Gouda met de kust moet gaan verbinden. Hij komt Leiden vanaf Alphen aan den Rijn binnen bij station Lammenschans en gaat van daaruit naar Hooigracht, Langegracht en Leiden Centraal. Vanuit de andere richting loopt de RGL vanaf Noordwijk en Katwijk naar Leiden Centraal, door het Bio Science Park. Het moet een belangrijke lijn worden om mensen van het nog te bebouwen vliegkamp Valkenburg naar de stad te vervoeren.

Als het aan Leiden ligt, is de RGL de eerste in een netwerk van snelbus- of tramlijnen met Leiden Centraal als zenuwcentrum.

Vanaf dat treinstation wil de gemeente na de komst van de RGL een lijn naar Leiderdorp, met als eindhalte de geplande Ikea bij de A4. De andere kant op zou deze lijn naar Voorschoten en Leidschendam-Voorburg gaan rijden.

Ook wil Leiden een lijn naar Zoeterwoude-Dorp en Zoeterwoude, waar aansluiting gezocht wordt met Randstadrail. In het noorden wil Leiden aansluiten op de snelbus Zuidtangent die Haarlem via Schiphol met de Noordzuidlijn in Amsterdam verbindt. De Zuidtangent ligt op een vrije busbaan, die zo is gebouwd dat er op een later moment tramrails in gelegd kunnen worden.

Vooralsnog is dat tramnetwerk niet meer dan een wens, maar wethouder Steegh hoopt er geld voor te kunnen loskrijgen bij de provincie. "Dan zijn ze goedkoper uit, zijn ze geen geld meer kwijt aan domme rondslingerende lijntjes", aldus de wethouder. Als het hem lukt, is dat volgens hem ook een grote stap in zijn poging mensen uit de auto te krijgen. "Zo'n netwerk gaat veel meer concurreren met de auto. Er valt veel te winnen."

Bussen in de Leidse regio doen in het nieuwe verkeersplan waar mogelijk RGL-haltes aan. De sneltram wordt de ruggengraat genoemd, de buslijnen staan te boek als de ribben. De gemeente onderzoekt momenteel of het mogelijk is bussen uit de Breestraat te halen, zodat daar een prettiger winkelgebied gemaakt kan worden.

Leiden wordt veiliger voor fietsverkeer

Leiden is na Groningen en sinds kort ook Zwolle de derde fietsstad van Nederland. Maar ook al gebruiken Leidenaars de fiets vaker dan andere Nederlanders, hun veiligheid is door de manier waarop het wegennet is opgezet, minder groot dan elders. Dat wil de gemeente veranderen, zodat in de toekomst nog meer Leidenaars de fiets pakken.

De Fietsersbond heeft onderzoek gedaan naar de Leidse situatie en de resultaten daarvan gebruikt de gemeente nu als uitgangspunt. De belangrijkste verandering is, dat gelijkvloerse kruisingen met de (nieuwe) hoofdwegen voor autoverkeer verdwijnen. Fietsers moeten daar in alle gevallen onderdoor of overheen kunnen.

In de binnenstad wil de gemeente het fietsgebruik stimuleren door het plaatsen van meer fietsenstallingen. Die plannen zijn nog niet uitgewerkt.

 

Terug naar

Terug naar